Κύστη στην ωοθήκη: Πότε είναι λόγος ανησυχίας;

Μια κύστη στην ωοθήκη αποτελεί συνηθισμένο και συχνά ακίνδυνο εύρημα μεταξύ των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. Πρόκειται για μια διαδεδομένη γυναικολογική πάθηση, που χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη μικρών σάκων γεμάτων με υγρό μέσα ή πάνω στις ωοθήκες. Η κύστη αυτή είναι συνήθως καλοήθης και μπορεί να αναπτυχθεί στη μία ή και στις δύο ωοθήκες. Το μέγεθος του συγκεκριμένου μορφώματος ποικίλλει και μπορεί να κυμαίνεται από μερικά έως και πάνω από 30 εκατοστά. Ενώ η πλειονότητα των κύστεων στις ωοθήκες είναι αβλαβείς και υποχωρούν αυθόρμητα, ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να απαιτούν περαιτέρω ιατρική διερεύνηση λόγω των επιπλοκών που ενδεχομένως προκαλούν. Αυτές οι κύστες δεν είναι δείκτες αυξημένου κινδύνου και μπορούν να αντιμετωπιστούν σε αρκετές περιπτώσεις συντηρητικά. Ωστόσο, ορισμένες κύστες στις ωοθήκες ενδέχεται να εξαλλαχθούν σε κακοήθεις, ιδίως μετά την εμμηνόπαυση, γεγονός που καθιστά αναγκαία την έγκαιρη και στοχευμένη διερεύνησή τους.

Κύστη στην ωοθήκη: Γιατί εμφανίζεται & ποιοι είναι οι συχνότεροι τύποι

Διάφοροι παράγοντες συμβάλλουν ώστε να σχηματιστεί μια κύστη στην ωοθήκη. Οι συνήθεις αιτίες περιλαμβάνουν ορμονικές ανισορροπίες, ανωμαλίες στον εμμηνορροϊκό κύκλο, ενδομητρίωση, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, κύστες που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη και ορισμένες παθήσεις ή θεραπείες όπως η θεραπεία με ταμοξιφαίνη. Η κύστη αυτή μπορεί να σχηματιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ωστόσο στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αναπτύσσεται κατά την εφηβεία, καθώς τότε η ορμονική ανάπτυξη της γυναίκας φτάνει στο αποκορύφωμά της.

Μια κύστη στην ωοθήκη διακρίνεται σε τέσσερις τύπους, τη λειτουργική, την καλοήθη νεοπλασματική, την κακοήθη νεοπλασματική και τέλος την κύστη ενδομητρίωσης. Οι λειτουργικές και οι καλοήθεις νεοπλασματικές κύστες είναι οι πιο συχνές σε εμφάνιση, με τις λειτουργικές να προκύπτουν συχνότερα κατά την αναπαραγωγική ηλικία εξαιτίας των αλλαγών στα ορμονικά επίπεδα. Μια κακοήθης κύστη στην ωοθήκη έχει περισσότερες πιθανότητες να αναπτυχθεί μετά την εμμηνόπαυση και απαιτεί στοχευμένη, πολύπλευρη αντιμετώπιση. Τέλος, μπορεί να εμφανιστεί ενδομητριωσική κύστη σε περίπτωση που αναπτυχθεί ενδομητρίωση στις ωοθήκες. Η κύστη αυτή αποκαλείται αιμορραγική ή σοκολατοειδής και συνήθως δεν υποχωρεί αυτόματα, αλλά χρήζει στοχευμένης θεραπείας.

Συμπτώματα & επιπλοκές κύστεων ωοθηκών

Οι κύστεις των ωοθηκών συχνά δεν προκαλούν κανένα σύμπτωμα και υποχωρούν αυθόρμητα. Ωστόσο, όταν εμφανίζονται συμπτώματα, μπορεί να ποικίλλουν σε ένταση και μπορεί να περιλαμβάνουν πόνο, δυσφορία και αίσθηση βάρους στο κάτω μέρος της κοιλιάς, έντονο πόνο στη μέση ή στους μηρούς και φούσκωμα ή πρήξιμο. Ενδέχεται να εκδηλωθούν επίσης διαταραχές στον εμμηνορροϊκό κύκλο, πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή, επείγουσα και συχνή ανάγκη για ούρηση, αιμορραγία, δυσκοιλιότητα ή αίσθημα πληρότητας μετά την κατανάλωση ακόμη και μικρότερης ποσότητας φαγητού.

Αν και οι περισσότερες κύστες στις ωοθήκες είναι συνήθως λειτουργικές και καλοήθεις, μπορεί να οδηγήσουν σε επιπλοκές όπως ρήξη της κύστης, απώλεια αίματος ή συστροφή των ωοθηκών, καταστάσεις που απαιτούν έγκαιρη αντιμετώπιση. Οποιαδήποτε κύστη στην ωοθήκη μπορεί να υποστεί ρήξη, αν και οι μικρού μεγέθους κύστες υποχωρούν από μόνες τους εντός λίγων μηνών. Πιο επιρρεπείς σε ρήξη είναι οι μεγαλύτερες σε μέγεθος κύστες. Η ρήξη αυτών των κύστεων είναι πιθανό να προκαλέσει ξαφνικό πόνο στην κοιλιά και αν ένα αιμοφόρο αγγείο εντός της κύστης σπάσει, μπορεί να προκαλέσει έντονη αιμορραγία. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν έντονο πόνο στην κοιλιά, αιμορραγία από τον κόλπο, ναυτία, έμετο, αδυναμία, τάση για λιποθυμία, ταχύπνοια και πυρετό. Επίσης, η συστροφή της ωοθήκης μπορεί να προκαλέσει παρόμοια συμπτώματα και έντονο πόνο, καθώς η κατάσταση αυτή προκαλεί αποκοπή της παροχής αίματος προς την ωοθήκη, με πιθανή συνέπεια τη νέκρωσή της.

Διάγνωση κύστης στην ωοθήκη

Η διάγνωση μιας κύστης στην ωοθήκη περιλαμβάνει έναν συνδυασμό αξιολόγησης του ιατρικού ιστορικού, φυσικής εξέτασης και διαγνωστικών εξετάσεων. Οι απεικονιστικές εξετάσεις όπως το ενδοκολπικό υπερηχογράφημα, η μαγνητική ή η αξονική τομογραφία πραγματοποιούνται συνήθως για την απεικόνιση των κύστεων και την αξιολόγηση των χαρακτηριστικών τους. Οι εξετάσεις αίματος που μετρούν τα ορμονικά επίπεδα και ορισμένους αιματολογικούς δείκτες όπως το καρκινικό αντιγόνο Ca-125, μπορούν να παρέχουν πρόσθετες διαγνωστικές πληροφορίες.

Κύστη στην ωοθήκη: Επιλογές θεραπείας

Το θεραπευτικό σχέδιο για μια κύστη στην ωοθήκη καθορίζεται από τα χαρακτηριστικά του μορφώματος, την ηλικία του ασθενούς και τους παράγοντες κινδύνου για κακοήθη εξαλλαγή. Σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, οι περισσότερες κύστες ωοθηκών είναι λειτουργικές και καλοήθεις και δεν ενέχουν κάποιον ιδιαίτερο κίνδυνο. Για μικρές, ασυμπτωματικές κύστες που είναι πιθανό να υποχωρήσουν μόνες τους συνιστάται απλή παρακολούθηση με τακτικούς υπερηχογραφικούς ελέγχους. Παράλληλα, ορμονικά σκευάσματα όπως αντισυλληπτικά μπορεί να συνταγογραφηθούν για τη ρύθμιση των ορμονικών ανισορροπιών και την πρόληψη του σχηματισμού νέων κύστεων.

Σε περίπτωση ωστόσο που η κύστη στην ωοθήκη είναι πολύ μεγάλου μεγέθους, προκαλεί έντονα συμπτώματα ή υπάρχει υποψία κακοήθειας, έχει ένδειξη η χειρουργική επέμβαση. Οι επεμβάσεις που μπορούν να πραγματοποιηθούν σε αυτή την περίπτωση είναι είτε η κυστεκτομή, δηλαδή η αφαίρεση κύστης ωοθήκης, ή η ωοθηκεκτομή, η αφαίρεση της ωοθήκης μαζί με την κύστη ή τις κύστες. Και οι δύο αυτές διαδικασίες πραγματοποιούνται πλέον στην πλειοψηφία των περιπτώσεων με τη λαπαροσκοπική μέθοδο.

Η λαπαροσκοπική αφαίρεση κύστης ωοθήκης είναι μια ασφαλής, ελάχιστα επεμβατική διαδικασία που επιτρέπει τη γρήγορη ανάρρωση της ασθενούς. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης, η κύστη στην ωοθήκη αφαιρείται με προσοχή, ενώ ο υγιής ιστός διατηρείται ανέπαφος. Αν υπάρχει υποψία για κακοήθεια, αφού αφαιρεθεί η κύστη αποστέλλεται άμεσα για βιοψία ώστε να τεθεί έγκαιρα η διάγνωση. Η ασθενής συνήθως λαμβάνει εξιτήριο εντός 24 ωρών μετά τη λαπαροσκοπική τεχνική και μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές της δραστηριότητες εντός 1-2 εβδομάδων. Ο Γυναικολόγος Ογκολόγος στην Αθήνα Δρ. Γεώργιος – Μάριος Μακρής αντιμετωπίζει με τη δέουσα προσοχή κάθε περιστατικό κύστης στην ωοθήκη, λαμβάνοντας υπόψη κάθε παράμετρο.

Κύστη στην ωοθήκη: Πότε είναι λόγος ανησυχίας;