Κολπική ξηρότητα και αντιμετώπιση ανάλογα με την περίπτωση

Η κολπική ξηρότητα είναι ένα φαινόμενο που επηρεάζει τη ζωή εκατομμυρίων γυναικών, ωστόσο σπάνια αποτελεί θέμα συζήτησης – όχι γιατί δεν προκαλεί ενόχληση, αλλά επειδή συχνά συνοδεύεται από συναισθήματα ντροπής, ενοχής ή αμηχανίας. Δεν είναι λίγες οι γυναίκες που δυσκολεύονται να εξωτερικεύσουν τα συμπτώματά τους, ακόμα και στον ίδιο τους το γιατρό. Κι όμως, πρόκειται για μια απόλυτα φυσιολογική κατάσταση που δεν περιορίζεται στην εμμηνόπαυση, όπως συχνά πιστεύεται, αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής. Η κολπική ξηρότητα οφείλει να λάβει στοχευμένη αντιμετώπιση, ώστε η γυναίκα να ανακτήσει την άνεση και την ποιότητα της ζωής της.

Σε μια εποχή που η ενημέρωση και η φροντίδα του εαυτού κερδίζουν συστηματικά έδαφος, είναι κρίσιμο να απομυθοποιήσουμε αυτό το ευαίσθητο θέμα. Η υγεία της ευαίσθητης περιοχής δεν είναι πολυτέλεια ούτε ταμπού. Αντιθέτως, είναι δικαίωμα και αναπόσπαστο κομμάτι της συνολικής ευεξίας κάθε γυναίκας.

Τι είναι η κολπική ξηρότητα και πότε εμφανίζεται;

Η κολπική ξηρότητα είναι μια κατάσταση κατά την οποία οι βλεννογόνοι του κόλπου δεν παράγουν επαρκή ποσότητα υγρασίας, με αποτέλεσμα ο ιστός να γίνεται πιο λεπτός, λιγότερο ελαστικός και ευάλωτος σε τραυματισμούς ή φλεγμονές. Οι γυναίκες που την αντιμετωπίζουν μπορεί να βιώνουν καθημερινή ενόχληση, αίσθημα ξηρότητας, φαγούρα, κάψιμο ή και πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή. Τα συμπτώματα αυτά συχνά οδηγούν σε αποφυγή της συνουσίας, δυσκολία στη διατήρηση στενών σχέσεων ή επιπλέον άγχος και θλίψη. Μπορεί επίσης να συνυπάρχουν αυξημένες ουρολοιμώξεις, συχνοουρία και ερεθισμοί, οι οποίοι δυσχεραίνουν περαιτέρω την ποιότητα ζωής.

Αν και πολλά από τα συμπτώματα είναι άμεσα εμφανή, συχνά οι γυναίκες αποφεύγουν να τα αναφέρουν είτε λόγω ντροπής είτε επειδή θεωρούν ότι αποτελούν φυσιολογικό κομμάτι της γήρανσης. Ωστόσο, η αντιμετώπιση είναι εφικτή και αποτελεσματική, εφόσον υπάρξει ανοιχτή επικοινωνία με τον γυναικολόγο.

Κολπική ξηρότητα και συνοδά συμπτώματα που απαιτούν στοχευμένη αντιμετώπιση

Τα συμπτώματα της κολπικής ξηρότητας ποικίλλουν και επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής της γυναίκας. Τα πιο συχνά περιλαμβάνουν αίσθημα καύσου, κνησμό ή τσούξιμο στην είσοδο ή στο εσωτερικό του κόλπου, πόνο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής (δυσπαρευνία), μικρή αιμορραγία μετά τη συνουσία, συχνοουρία, επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις, καθώς και ερυθρότητα ή οίδημα στην περιοχή. Παράλληλα, πολλές γυναίκες αναφέρουν μειωμένη επιθυμία για σεξουαλική δραστηριότητα, κυρίως λόγω του φόβου για πόνο ή δυσφορία. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εμφανιστούν σταδιακά ή απότομα και είναι συχνά αποτέλεσμα ορμονικών αλλαγών, ψυχολογικών παραγόντων ή ακατάλληλων συνηθειών υγιεινής.

Οι ρίζες του προβλήματος

Ο κύριος μηχανισμός πίσω από την κολπική ξηρότητα είναι η πτώση των επιπέδων των οιστρογόνων – των γυναικείων ορμονών που διατηρούν τον κόλπο λιπασμένο, ελαστικό και υγιή. Τα επίπεδα οιστρογόνων μειώνονται κατά την εμμηνόπαυση, μετά τον τοκετό, κατά τη διάρκεια του θηλασμού ή σε περιπτώσεις πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας. Ωστόσο, υπάρχουν και δευτερεύοντες παράγοντες, στους οποίους συγκαταλέγονται:

Φαρμακευτικές αγωγές με αντικαταθλιπτικά, αντισυλληπτικά ή θεραπείες για τον καρκίνο.
Αυτοάνοσες παθήσεις, όπως σύνδρομο Sjögren, που επηρεάζουν γενικότερα τους βλεννογόνους.
Κακές συνήθειες υγιεινής, όπως η χρήση σαπουνιών με υψηλό pH, συχνές ενδοκολπικές πλύσεις ή συνθετικά εσώρουχα που δεν επιτρέπουν την αναπνοή του δέρματος.
Ψυχολογικοί παράγοντες, με το χρόνιο άγχος και τη χαμηλή λίμπιντο να αποτελούν σημαντικούς παράγοντες απορρύθμισης του ενδοκρινικού συστήματος.
Καθιστική ζωή και κακή κυκλοφορία αίματος, που περιορίζουν την οξυγόνωση και τη θρέψη των κολπικών ιστών.

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως η κολπική ξηρότητα δεν είναι «τιμωρία» της ηλικίας ή της μητρότητας — είναι συχνά σήμα κατατεθέν ενός οργανισμού που ζητά φροντίδα.

Συνυπάρχουσες παθολογικές καταστάσεις

Η κολπική ξηρότητα δεν είναι πάντοτε ένα μεμονωμένο σύμπτωμα αλλά μπορεί να αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου συνδρόμου, γνωστού ως ουρογεννητική ατροφία. Σε αυτή την κατάσταση, η ξηρότητα συνοδεύεται από λέπτυνση και απώλεια της ελαστικότητας του κολπικού τοιχώματος, ερεθισμούς, πόνο, ακόμα και αιμορραγία κατά την επαφή. Μπορεί επίσης να συνυπάρχουν δυσουρία, υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, ακράτεια ούρων ή και προβλήματα με τη σεξουαλική ικανοποίηση. Η εν λόγω κατάσταση, αν μείνει χωρίς θεραπεία, επηρεάζει όχι μόνο τη σωματική υγεία αλλά και την ψυχολογική ευημερία της γυναίκας. Η συναισθηματική διάσταση επίσης του προβλήματος δεν είναι αμελητέα. Η γυναίκα μπορεί να νιώσει πως «κάτι δεν πάει καλά» με τη σεξουαλική της ζωή, ενώ στην πραγματικότητα βιώνει ένα πλήρως αντιμετωπίσιμο πρόβλημα.

Κολπική ξηρότητα κι επιλογές για τη στοχευμένη αντιμετώπιση αυτής

Η αντιμετώπιση της κολπικής ξηρότητας προσαρμόζεται ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και την αιτία που την προκαλεί. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα εξής θεραπευτικά μέτρα αποδεικνύονται εξαιρετικά αποτελεσματικά:

Ενυδατικά σκευάσματα χωρίς ορμόνες

Πρόκειται για καθημερινές ή περιοδικές εφαρμογές με γέλες, υπόθετα ή κρέμες που επαναφέρουν την υγρασία και την ελαστικότητα στον κόλπο. Το υαλουρονικό οξύ, για παράδειγμα, είναι μία φυσική ουσία που συγκρατεί νερό στους ιστούς και ενδείκνυται για τέτοιες χρήσεις.

Λιπαντικά για τη διευκόλυνση της σεξουαλικής επαφής

Τα προϊόντα με βάση το νερό ή τη σιλικόνη βοηθούν στη μείωση της τριβής και ενισχύουν την άνεση κατά την επαφή. Αποφύγετε τα λιπαντικά με αλκοόλη ή γλυκερίνη, τα οποία μπορεί να επιδεινώσουν τον ερεθισμό.

Τοπική ορμονική θεραπεία

Όταν υπάρχει εμφανής ορμονική αιτία, η τοπική χορήγηση οιστρογόνων σε μορφή κολπικής κρέμας, δισκίων ή δακτυλίου μπορεί να επαναφέρει τη φυσιολογική κατάσταση του κόλπου μέσα σε λίγες εβδομάδες. Η χρήση τους θεωρείται ασφαλής, ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχει ιστορικό καρκίνου μαστού ή άλλων σχετικών αντενδείξεων.

Φροντίδα της ευαίσθητης περιοχής

Η χρήση ήπιων, εξειδικευμένων καθαριστικών με σωστό pH, καθώς και η αποφυγή συνθετικών εσωρούχων ή καθημερινών σερβιετών, συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση της ερεθιστικότητας.

Κολπική ξηρότητα και αντιμετώπιση μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής

Πέρα από την άμεση θεραπεία, υπάρχουν και πρακτικοί τρόποι πρόληψης ή βελτίωσης της κατάστασης:

Διατροφή πλούσια σε καλά λιπαρά, βιταμίνη Ε, ψευδάργυρο και αντιοξειδωτικά, βοηθά στην ενίσχυση των ιστών.
Αερόβια άσκηση και ασκήσεις πυελικού εδάφους (όπως οι ασκήσεις Kegel) αυξάνουν τη ροή αίματος και ενισχύουν τη λειτουργία των γεννητικών οργάνων.
Αποφυγή καπνίσματος, το οποίο έχει αρνητική επίδραση στα αιμοφόρα αγγεία και στην παραγωγή ορμονών.
Διαχείριση του στρες, μέσω ψυχολογικής υποστήριξης, τεχνικών χαλάρωσης ή ακόμα και συμβουλευτικής.

Συμπερασματικά, η κολπική ξηρότητα μπορεί να είναι ενοχλητική, αλλά δεν είναι μόνιμη ούτε αμετάκλητη. Είναι μια ευκαιρία για κάθε γυναίκα να έρθει σε επαφή με το σώμα της, να αναγνωρίσει τις ανάγκες του και να αναζητήσει τις θεραπευτικές επιλογές που της ταιριάζουν. Η ανοιχτή επικοινωνία με τον γυναικολόγο σχετικά με την κολπική ξηρότητα και εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων για την αντιμετώπιση της πάθησης ανοίγουν τον δρόμο για την επαναφορά της άνεσης, της σεξουαλικότητας και της αυτοεκτίμησης. Ο Γυναικολόγος Ογκολόγος Δρ. Γεώργιος – Μάριος Μακρής είναι σε θέση να καθοδηγήσει κάθε γυναίκα με κολπική ξηρότητα στο κατάλληλο πλάνο για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης κατάστασης.

Το σώμα μιας γυναίκας αλλάζει συνεχώς, και αυτό είναι κάτι απόλυτα φυσιολογικό. Η συστηματική όμως φροντίδα του, είναι επιλογή και δύναμη.

Κολπική ξηρότητα και αντιμετώπιση ανάλογα με την περίπτωση